Yenilenebilir Enerji Nedir? Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Önemi

Marmara Üniversitesi Enerji Ana Bilim Dalı Başkanı ve Türkiye Yenilenebilir Enerji Birliği (EUROSOLAR) Türkiye Başkanı Prof . Dr. Tanay Sıdkı Uyar: “Enerjide çözüm; enerjinin etkili tüketimi ve yüzde 100 yenilenebilir enerjidir. En oldukça başarılı ülke bu hedefe en önce ulaşan ülke olacaktır. Bununla Birlikte yenilenebilir enerji eşitlik, özgürlük , barış ve yerel istihdam sağlamaktadır.”

Marmara Üniversitesi Enerji Ana Bilim Dalı Başkanı ve Türkiye Yenilenebilir Enerji Birliği (EUROSOLAR) Türkiye Başkanı Prof . Dr. Tanay Sıdkı Uyar’la yenilenebilir enerji piyasasının dünyadaki ve Türkiye’deki gelişimi ve enerji politikalarındaki değişimler konularıyla alakalı görüştük.

2014 yılını enerji sektörü tarafından nasıl değerlendirirsiniz?

2014 seneyi Enerjide Çözümün gündeme geldiği ve sıkıntılı teknolojilerin artık terk edilmesi ve dünyanın topyekun çözüme yönelmesinin zaruri olduğunun anlaşıldığı bir yıl oldu . Başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere Federal Alman Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti ve Danimarka 2050 senesinde Yüzde 100 yenilenebilir enerjiye ulaşmak için atacakları adımları izah ettiler ve daha önce bu hedefi olanlar ise bunun bir gerçeklik olduğunu teyit ettiler.

2014 seneyi sizin beklentileriniz, projeleriniz ve hedefleriniz tarafından nasıl gerçekleşti?

1989 senesinde Türkiye’nin ilk Rüzgar Atlas çalışmasını yapmış ve Türkiye’nin kurulu gücünün en az iki mislini rüzgardan üretebileceği ekonomik potansiyeli olduğunu izah etmiş ve bunun bedelini de TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezinden iş akdi feshedilip atılarak ödemiş ve 1986 senesinde Gebze’de kurduğu Özbektepe Rüzgar Enerjisi Prototip Imalat ve Test Açık Hava Laboratuarı kapatılmış bir kamu çalışanı olarak bu suali şu şekilde cevaplayabilirim.

Benim herhangi bir şahsi beklentim , projem ya da hedefim yok . Kendimi bildim bileli var olan ülkem ve vatandaşları için faydalı olacağını düşündüğüm beklentim ulaşım , konut , sanayi ve tarım benzeri tüm insan faaliyetlerinde mevcut en güzel teknolojiler ülkemizde üretilip faydalanılarak öbür ülkelerde kullanımdan kalkmış kirletici ve verimsiz cihaz ve ekipmanların ülkemizde üretimi ve ülkemize transferi derhal durdurulmalıdır .

Yenilenebilir enerji kaynaklarının fosil ve nükleer enerji yakıtlara karşı mühim bir seçenek olduğunu söyleyebilir miyiz?

Yenilenebilir enerji kaynakları ülkemizde rüzgar , güneş , biokütle ve jeotermal olarak sınırsızdır . Bu kaynaklar yeryüzünde vardı , bugün var ve kıyamete kadar da var olacaktır . Bu kaynaklardan elektrik ve proses ısısı üreten teknolojilerin maliyetlerinin düşmesi 2013 senenindeki en büyük toplumsal beklentimizdi ve bu 2014 senesinde gerçekleşti . Yenilenebilir enerji teknolojileri yaşam etrafını tahrip eden ve kişilerin kanser olmasına yol açan fosil ve nükleer enerji seçeneklerin toplumsal fiyatları hesaba katılmadan bile en ucuz teknolojiler haline geldiler . Bu birinci ciddi engelin aşılması manasına geldi .

Dünyada bu yıl ortaya çıkan yeni enerji kaynakları , teknolojiler ve eğilimler neler oldu?

ABD Enerji bakanı ve Kamu Laboratuarları yetkilileri temiz enerji devriminin güneş gözeleri , rüzgar türbinleri , LED aydınlatma ve elektrikli taşıtlar ile başladığını bilgisini verdi . Federal Alman Cumhuriyeti 2050 senesinde toplam elektriğinin hepsini yenilenebilir enerjiden üretmeyi hedeflediğini bilgisini verdi . Çin Halk Cumhuriyeti 2050 de elektrik imalatının yüzde 70 – 80 ini , birincil enerji ihtiyacının ise yüzde 52 sini yenilenebilir enerjiden sağlamayı hedeflediğini bilgisini verdi . Geceleri toplam elektrik gereksiniminin daha fazlasını yalnızca rüzgar santrallerinden karşılayan Danimarka 2050 de yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçeceğini ve elektrikli taşıtları depolama amacıyla kullanacağını ilan etti .

Yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişim çizgisini nasıl değerlendiriyorsunuz?

2014 senesinde dünya elçilerinden biri olarak seçildiğim Küresel Yüzde100 Yenilenebilir Enerji Kampanyası kapsamında 2014 Senesinde Yüzde 100 yenilenebilir enerjiyi çözüm olarak ortaya çıkaran gerçekler şunlardır:

Yüzde 100 yenilenebilir enerji dünya genelinde bir gerçektir: Kuzey Amerika’dan Avrupa’ya, Afrika’ya, Asya’ya ve Okyanusya’ya; yerel , bölgesel ve ulusal hükümetler Yüzde 100 yenilenebilir enerjinin teknik açıdan mümkün , uygun fiyat açıdan öneri edilir , sosyal açıdan zorunlu ve çevresel açıdan kaçınılmaz olduğunu gösterdiler. Bununla Birlikte fosil yakıt tüketimini azaltmanın tamamen siyasi iradenin elinde olduğunun altını çizmiş oldular.

Yüzde 100 yenilenebilir enerji fosil kaynaklardan ucuzdur: Yenilenebilir enerji gün geçtikçe daha ekonomik olmaktadır: Yepyeni bilimsel çalışmalara göre , rüzgar türbinleri ve güneş panellerinden üretilen elektrik; kömür, nükleer ve gaz yakıtlı güç santralleriyle maliyet açısından yarışır takdirde olup petrol yakıtlı güç santrallerinden ise hatırı sayılır derecede ucuzdur. Fosil ve nükleer yakıtların iklim değişikliği ve sağlık üzerindeki tesirleri hesaba katılmasa bile , rüzgar ve güneşten cereyan imalatının fiyatları azalmaya devam ettikçe gelecekte en pahalı olmayan enerji kaynakları olacaklardır.

Yüzde 100 yenilenebilir enerji iklim krizinin çözümüdür: IPCC 5. Ölçümlendirme Raporu-Sentez Raporu’na göre , fosil yakıtlar için yolun sonuna gelindiği bilim açısından ortaya konulmuş bir gerçektir. İklim değişikliğinin en kötü etkilerinden kaçınmak istiyorsak, fosil yakıtların tüketimini kademeli olarak azaltma yöntemiyle sera gazı emisyonlarını düşürmek zorundayız. Yenilenebilir enerji teknolojileri, uluslararası platformlarda anlaşmaya varılmış iklim koruma hedeflerine ulaşma yolunda yüzde 100 sürdürülebilir ve verimli enerji sistemleri sunmaya hazırdır.

Yüzde 100 yenilenebilir enerji fiyatları kritik ölçüde düşürür: Yüzde 100 yenilenebilir enerjinin olduğu bir gelecek hem yurttaşlara hem hükümetlere geniş yelpazede uygun fiyat yararlar olanağı sağlar . Bu yararlar fosil yakıt ithalatının azaltılmasından, dış tesirlere bağımlılığın azaltılmasıyla enerji ve ekonomi güvenliğinin sağlanmasına kadar çok çeşitlidir.

Yenilenebilir enerjinin toplumlar ve insanlık tarafından sağladığı katkılar nedir?

Yüzde 100 yenilenebilir enerji insanlığın gelişimini teşvik eder: Tahmini 3 milyar insan elektriğe kısıtlı erişebiliyorken ya da hiç erişemiyorken ve yemek pişirmek için verimsiz ve etrafa zarar veren katı biokütle yakıtları kullanmak zorunda kalıyorken; yüzde 100 güvenilir , erişilebilir ve etkili kullanılan yenilenebilir enerji muhtaç vaziyettekilerin yaşam kalitesini artırmak için birincil tercihtir. Sürdürülebilir, hesaplı ve güvenilir enerjiye erişim yoksulluğun ortadan kaldırılabilmesi ve sürdürülebilir gelişme için ön koşuldur.

Yüzde 100 yenilenebilir enerji yalnızca zengin ülkeler için değildir: Yüzde 100 yenilenebilir enerjiye ulaşma hedefinin yalnızca zengin ve sanayileşmiş ülkeler için olmadığını otorite alanları açıkça ortaya koyuyor; yenilenebilir enerji Afrika, Asya-Pasifik bölgesi ve Latin Amerika da dâhil yerkürenin tüm kıtalarında kök salmaktadır. Yüzde 100 yenilenebilir enerji tüm dünyadaki hükümetlere gelişme konusunda yüksek önceliğe sahip bolca yarar olanağı sağlar .

Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması, enerji sisteminde ne tür neticeler oluşturacak?

Yüzde 100 yenilenebilir enerji çok amaçlıdır ve uyum sağlayabilir: Büyük şehirlerden rastgele bir elektrik şebekesine bağlı olmayan ücra yerlerdeki küçük yerleşimlere enerji teminine değin , yenilenebilir enerji teknolojisi geniş bir yelpazedeki enerji taleplerimizi karşılayabilir. Kullanım Alanına hazır teknolojilerin çeşitliliği her topluluğa uygun bir bilişim bulunabileceğinin ve bu teknolojilerin ihtiyaç duyulan yere inşa edilmesinin kolaylığının göstergesidir.

Yüzde 100 yenilenebilir enerji insanların ve ekosistemin sıhhatini korur: Geleneksel enerji sistemi, yerkürenin doğal kaynaklarını yakarak ve tüketerek birden çok varlıksal krize neden verdi bile: İklim değişikliği, hava ve su kirliliği, okyanusların yıkımı , pek çok canlının soyunun tükenmesi tehlikesi, su ve yiyecek kıtlıkları, fakirlik , nükleer radyasyon sıkıntıları , nükleer silahların hızla yaygınlaşması, yakıt kıtlığı, jeopolitik gerilim… Ancak dünyadaki iklim ve enerji güvenliği meselelerinin kökeni enerji değil, kullandığımız yakıt türüdür. Neyse ki yenilenebilir enerji temizdir ve doğada bolca bulunur . Biokütle istisna olmak üzere ücretsizdir ve yenilenebilir dışı enerji türlerine göre daha az su tüketimine neden olur .

Yüzde 100 yenilenebilir enerji, enerji sistemini demokratikleştirir: Merkezileştirilmiş enerji sisteminde yeni bir devrim kaçınılmaz ve yoldadır. Bireysel bireylerin ve küçük işletmelerin de dâhil olduğu yeni aktörler ve paydaşlar sisteme dahil olmak üzere oluyorlar, haklarını talep ediyorlar ve doğrudan etkide bulunuyorlar. Yeni hak sahipliği yeni sezon modelleri ortaya çıktıkça çeşitli paydaşlar dönüşümde doğrudan rol sahibi oluyorlar. Dünya çapındaki vaka çalışmaları topluluk destekli çözümlerin enerji üretimimizin evriminde ve sanayiyi gerekli hız ve ölçekte desteklemekte toplumun tesirini ortaya koyuyor.

Yüzde 100 yenilenebilir enerji yaklaşımı ülkelerin ekonomisine ne yönde etki eder?

Yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçiş rizikoları azaltıp ülkeleri güçlendirir: Yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçiş artan fosil yakıt fiyatları gibi dış etmenlerin tesirini azaltarak, ülkelerin ekonomilerinin direncini artırır. Bu, jeopolitik gerilim ve iklim değişikliği dönemlerinde hükümetleri harekete geçmeye teşvik eden temel elementlerdendir.

Yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçiş uygun fiyat etkinlik yaratır, yeni işler doğurur ve yaşam kalitesini artırır: Fiyatları düşürmesinin yanında yüzde 100 yenilenebilir enerji yeni uygun fiyat aktiviteler doğurup yaşam kalitesini artırır. Vaka çalışmaları yenilenebilir enerjiye geçişin yeni iş imkânları , yeni iş modelleri , yeni fırsatlar ve yeni iç gelir kaynakları oluşturmadaki faydasını işaret etmektedir .

Yüzde 100 yenilenebilir enerjiyi güç , ısıtma/soğutma ve ulaşım sektörlerine entegre etmek mümkündür: Dünyanın her yerinden örnekler elektrik , ısıtma/soğutma ve ulaşım alanlarında sektörler arası ve bütünleşmiş bir yaklaşım için Yüzde 100 yenilenebilir enerjinin uygulanabilir olduğunu işaret etmektedir . Vaka çalışmaları önümüzdeki seneler içinde ısıtma ve ulaşımda elektriğin hissesini artırmanın siyasi bir öncelik olması gerektiğinin delilidir .

Yüzde 100 yenilenebilir enerji tüketimi , fosil yakıtların ve nükleer enerjinin yarattığı negatif neticeleri , dünyanın geleceği yönünden de değiştirme umudu taşıyor mu?

Yüzde 100 yenilenebilir enerji bir adalet meselesidir: Fosil kaynaklara olan bağımlılığımız eşitlikten, çeşitlilikten ve güvenlikten uzak, halkımızın sıhhatini tehdit eden, dünya ikliminin dengesini tehlikeye atan ve gelecek nesilleri temiz havadan, temiz sudan, enerji bağımsızlığından mahrum bırakan bir sistem yarattı. Bugün yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçerek etrafımızı saran bu olumsuzlukları bertaraf edebiliriz. Yüzde 100 yenilenebilir enerji bugünün ve geleceğin nesilleri için bir adalet meselesidir. Atalarımızdan miras aldığımız ortak kaynaklara eşit erişim meselesidir. Yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçiş ahlaki ve etik bir zorunluluktur.

Yüzde 100 yenilenebilir enerji daha barışçıl ve sürdürülebilir bir dünya düzenine ulaştırır: Yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçiş jeopolitik krizleri çözme ve gelecekte iklim dengesizliği ve kaynak yetersizliği amacıyla yaşanabilecek olası savaşlardan kaçınma imkanı sunar. Yerel yenilenebilir enerji kaynaklarından kullanarak yönetimler politik ve enerjisel bağımsızlıklarını artırabilirler. Yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçiş için gerekli olan yerel ve uluslararası işbirliği, ortak hareket etmeyi gerektiren öbür uluslararası güvenlik tehditlerinin çözümünde katalizör rolü oynayabilir. Nükleer güç imalatının azaltılması, nükleer silah sektöründeki potansiyel gelişmeleri ve yıkımı engeller.

2015 yılından beklentileriniz ve hedefleriniz neler?

2015 seneyi için en mühim beklentimiz kaynağı bedava ve teknolojisi en ucuz başka bir deyişle kilowatt/saat başına elektriği en ucuza üreten teknolojilerin varlığının fosil ve nükleer atık ısıyla şartlanmış karar vericilerce hazmedilmesi ve apartman, mahalle , kasaba, kent ve ülkelerin yöneticilerinin enerjide çözümden yana tavır almalarıdır. 2014 senesinde Federal Alman Cumhuriyeti insanları seçimlerde oylarını nükleer santrallerin açılmaması konusunda kullanmış ve bu tercih ülke karar vericilerini enerjide çözümden yana davranacaklarını izah etmek zorunda bırakmıştır. Almanya’nın son seçiminde Merkel nükleeri kapatacağını ifade ederek Yeşiller partisine oy vermiş seçmenlerini tekrardan partisine döndürerek Genel Seçimin galibi olabilmiştir. Enerjide çözüm; enerjinin etkili tüketimi ve yüzde 100 yenilenebilir enerjidir. En başarılı ülke bu hedefe en önce ulaşan ülke olacaktır. Bununla Birlikte yenilenebilir enerji eşitlik, özgürlük , barış ve yerel istihdam sağlamaktadır.

2015 senesinde beklentimiz karar vericilerin güneş çağına uygun davranıp çözümden yana olmalarıdır Aksi halde doğru bilgilerle donatılmış vatandaşlar bizzat kendilerini temsil etmek üzere çözümden yana temsilciler seçip apartman yöneticisi, mahalle temsilcisi, kasaba ya da kent Meclis Üyesi ya da Milletvekili olarak görevlendireceklerdir.

2015 seneyi enerji sektörü tarafından ne tür yenilikler ve gelişmelere açık görünüyor?

Enerjinin etkili tüketimi ve yenilenebilir enerjilere geçiş dünya petrol ücretlerinin düşmesine ve Avrupa’daki elektrik firmalarının elektrik satış fiyat tarifelerini azaltmalarına yol açmıştır. Akıllı şebekelerin yaygınlaşması ve gündüz var olan güneşin ya da estiği zaman rüzgarın enerjisinin, güneş yeniden çıkana ya da rüzgar yeniden esene kadar yeteri kadar miktarda, depolanması fosil ve nükleer atık ısı santralleri ve kazanlarına olan gereksinimi ortadan kaldıracaktır. Böylelikle yenilenebilir enerji başka bir deyişle çözüm, zincirlerinden başka bir deyişle sorundan kurtulup güneşin insanlara ve diğer canlılara enerjisiyle hayat verdiği yaşam çevremiz huzura kavuşmuş olacaktır.